Boek 5 Artikel 1 (5:1 BW)

1. Eigendom is het meest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan hebben.
2. Het staat de eigenaar met uitsluiting van een ieder vrij van de zaak gebruik te maken, mits dit gebruik niet strijdt met rechten van anderen en de op wettelijke voorschriften en regels van ongeschreven recht gegronde beperkingen daarbij in acht worden genomen.
3. De eigenaar van de zaak wordt, behoudens rechten van anderen, eigenaar van de afgescheiden vruchten.

Toelichting

Eigendom is het meest omvattende recht dat iemand kan hebben op zaken. Artikel 3:2 BW omschrijft zaken als stoffelijke objecten die voor menselijke beheersing vatbaar zijn. Een eigenaar kan over zijn zaak beschikken. Dit volgt uit artikel 3:81 BW in combinatie met artikel 3:83 BW. Dit betekent dat hij het kan vervreemden: hij kan zijn zaak verkopen. En een eigenaar kan zijn zaak bezwaren. Omdat eigendom het meest omvattende recht is, kunnen andere rechten uit eigendom voortvloeien. Dit noemen we beperkte rechten. Als de eigenaar zijn zaak wil bezwaren, kan hij een beperkt recht vestigen op zijn eigendom. Tevens is het eigendomsrecht een exclusief recht. Dit betekent dat de eigenaar zijn zaak mag gebruiken, zonder dat hij hierin wordt verhinderd door derden. Derden mogen zich niet met rechtstreeks met de zaak bemoeien, zij mogen de eigenaar niet storen in het gebruik van zijn eigendomsrecht en tevens mogen zij niet zonder meer gebruik maken van de zaak. Echter is het eigendomsrecht niet grenzeloos: er zijn beperkingen. Volgens artikel 5:1 lid 2 BW moet de eigenaar wel rekening houden met:

1. de rechten van anderen,
2. ongeschreven privaatrecht en publiekrecht, en
3. wettelijke voorschriften.

Als het gaat om rechten van anderen, dan bedoelen we zowel persoonlijke als zakelijke rechten. Onder persoonlijke rechten verstaan we bijvoorbeeld huur. De eigenaar moet rekening houden met de huurrechten van anderen. Onder zakelijke rechten verstaan we bijvoorbeeld het recht van vruchtgebruik. Als de eigenaar een recht van vruchtgebruik, dus een beperkt recht, heeft gevestigd op zijn zaak, moet hij hier wel rekening mee houden en kan hij niet zonder meer daar afstand van doen. Bij regels van ongeschreven recht moet je vooral denken aan de onrechtmatige daad (zoals bedoeld in artikel 6:162 BW).

Jurisprudentie

Parket bij de Hoge Raad, 26 oktober 2018, ECLI:NL:PHR:2028:1230
Burengeschil. Eigenaar van een muur vordert verwijdering van een muurschildering die opdracht van de buren daarop is aangebracht. Maakt die eigenaar misbruik van bevoegdheid?

Rechtbank Den Haag, 15 februari 2017, ECLI:NL:RBDHA:2017:2108
Eigenaar vordert ontruiming kraakpand aan de Harstenhoekweg in Den Haag; 5:1 BW; 8 EVRM; 6:162 BW